Joriy yilning 4-sentabr kuni Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universitetida “Markaziy Osiyoda barqaror rivojlanish” mavzusidagi xalqaro konferensiya bo‘lib o‘tdi.

Unda Buyuk Britaniya, Qozog‘iston, Shvetsiya va Yaponiyadan kelgan olimlar va oliy ta’lim muassasalari vakillari hamda JIDU professor-o‘qituvchilari va talabalari ishtirok etdi.

Oliy Majlis Senati Raisining birinchi o‘rinbosari, JIDU rektori Sodiq Safoyev, Yaponiyaning O‘zbekistondagi elchisi Xatori Takashi, Tsukuba universiteti prezidenti Nagata Kyosuke va Nippon Mori Yuji jamg‘armasi ijrochi direktori tabrik so‘zi bilan ishtirok etdilar.

S.Safoyev kirish soʻzida Markaziy Osiyoni barqarorlik va barqaror rivojlanish mintaqasiga aylantirish Oʻzbekiston milliy manfaatlariga javob berishini, hamkorlik va savdo-sotiqni istagan oddiy aholi muammolarini hal etishga hissa qoʻshishini taʼkidladi. O‘zbekistonning tashqi siyosati o‘zgarishsiz qolmoqda: birinchidan, yaqin qo‘shnilarimiz va an’anaviy hamkorlarimiz bilan munosabatlarni chuqurlashtirishda ijobiy tendensiyalarni mustahkamlash. So‘nggi olti yil ichida mintaqa qaytarib bo‘lmaydigan konsolidatsiya darajasiga erishgani ta’kidlandi. Afg‘onistonda tinchlik va barqarorlikni o‘rnatish bo‘yicha birgalikdagi sa’y-harakatlarni yanada faollashtirishga alohida e’tibor qaratish lozim deb topildi.

Konferensiya Yevroosiyoning zamonaviy muammolari: Bardoshlilikni oshirish va rivojlanish, dekolonizatsiya, Barqarorlik muammolari, Ta’lim va migratsiya kabi mavzular bo‘yicha beshta panel muhokamasiga bo‘lingan.

Rivojlanish kontekstida Yevroosiyoning turli muammolarini muhokama qilish doirasida ma’ruzachilar Markaziy Osiyo suv ta’minoti, energetika, iqlim o‘zgarishi, transport va logistika uzoqligi, shuningdek, barqaror rivojlanish borasida xalqaro terrorizm, diniy ekstremizm, noqonuniy giyohvand moddalar savdosi, noqonuniy immigratsiya, jinoiy transchegaraviy tashkilotlar va kiber tahdidlarga qarshi kurash kabi jiddiy muammolarga duch kelayotganini ta’kidladilar.

Markaziy Osiyoda barqaror rivojlanish istiqbollari qo‘shni Afg‘onistonda tinchlik o‘rnatilishi bilan bog‘liq.

Shu munosabat bilan iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotni ta’minlash, mintaqada tinchlik, barqarorlik va xavfsizlikni saqlash maqsadida ushbu muammolarga har tomonlama yechim topishda Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasidagi ko‘p qirrali hamkorlikni faollashtirish va mustahkamlash zarurligi yuzasidan fikr-mulohazalar bildirildi.

Ta'lim masalasiga kelsak, ishtirokchilar Markaziy Osiyoda uning darajasiga muayyan mamlakat va mintaqaga qarab farq qilishi mumkinligi haqida aytib o‘tdilar. Ammo, umuman olganda, Markaziy Osiyo mamlakatlarida ta’lim darajasi rivojlangan davlatlarnikidan birmuncha past. Jahon bankining 2018 yilgi hisobotiga ko‘ra, Markaziy Osiyo mamlakatlarida savodxonlik darajasi erkaklar uchun taxminan 98 foizni, ayollar uchun esa taxminan 95 foizni tashkil qiladi. Biroq, bu ko‘rsatkichlar turli mamlakatlarda turlicha farq qilishi mumkin.

Markaziy Osiyoning Qozogʻiston va Oʻzbekiston kabi baʼzi mamlakatlarida sifatli taʼlim muassasalari va oʻquv dasturlariga kirish imkoniyati yuqori boʻlgan taʼlim tizimlari yaxshi rivojlangan. Biroq Tojikiston va Qirg‘iziston kabi boshqa davlatlarda iqtisodiy qiyinchiliklar, mablag‘ yetishmasligi va ta’lim olish imkoniyati cheklanganligi kabi turli omillar tufayli ta’lim darajasi pastroq bo‘lishi mumkin. Umuman olganda, Markaziy Osiyoda ta’lim darajasi hukumatlar va xalqaro tashkilotlarning mintaqada ta’limning mavjudligi va sifatini oshirishga qaratilgan faol sa’y-harakatlari mavzusidir.

Ishtirokchilar Markaziy Osiyoda migratsiya muammolari murakkab va xilma-xil ekanligini ta’kidladilar. Buning asosiy sabablari orasida iqtisodiy beqarorlik va ish o‘rinlarining yo‘qligi, odamlar o‘z mamlakatlaridan tashqarida ish qidirishga majbur bo‘lishlari sabab bo‘lgan.

Shuningdek, Markaziy Osiyo noqonuniy migratsiya va tranzit muhojirlar muammosiga duch kelmoqda. Ba’zi odamlar chegarani noqonuniy kesib o‘tish yoki odam savdosi qurboni bo‘lish orqali boshqa mamlakatlarda yaxshiroq imkoniyatlar topishga harakat qilishadi.

Migratsiya mintaqadagi ta’lim tizimiga ham ta'sir ko'rsatmoqda. Migrantlarning ko‘p farzandlari ta’lim olish imkoniga ega emas yoki sifatli ta'lim olishda qiyinchiliklarga duch kelmoqda. Bu ta'lim imkoniyatlarining tengsizligiga olib kelishi va mintaqa rivojiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

Shu nuqtai nazardan kelib chiqib, mintaqada yangi ish o‘rinlari yaratish uchun iqtisodiy vaziyatni yaxshilash, migrantlar huquqlarini himoya qilish va noqonuniy migratsiyaning oldini olishga qaratilgan siyosatni amalga oshirish, barcha bolalar, shu jumladan bolalar uchun sifatli ta’lim olish imkoniyatini ta'minlash orqali ushbu muammoni hal qilish mumkin.