Joriy yilning 27-oktabr kuni O‘zbekistonda Oliy Majlis Qonunchilik palatasi, viloyat, shahar va tuman Kengashlari deputatlari saylovi bo‘lib o‘tadi. Saylov kampaniyasi 26 iyulda boshlangan va "Mening tanlovim – gullab-yashnayotgan Vatanim" shiori ostida o‘tkaziladi. Bo’lajak saylov tadbirining asosiy xususiyatlari va uning mamlakatning ichki va tashqi siyosatiga ta’siri ikki mamlakat ekspertlari tomonidan O‘zbekistonning Yekaterinburgdagi Bosh konsulligi tomonidan tashkil etilgan davra suhbatida muhokama qilindi.

O‘zbekiston Respublikasi TIV JIDU huzuridagi Diplomatik akademiya direktori Abdusamat Xaydarov bo‘lajak saylovlar milliy referendumda qabul qilingan Konstitutsiyaning yangi tahririga muvofiq o‘tkazilishini ta’kidladi. O‘tgan yili O‘zbekiston Prezidentining muddatidan oldin saylovi bo‘lib o‘tdi, bu yil umumiy, teng va to‘g‘ridan – to‘g‘ri saylov huquqi asosida parlament, qonun chiqaruvchi va vakillik hokimiyat organlariga saylovlar bo‘lib o‘tdi. Avvalo shuni yodda tutish kerakki, yangi hokimiyat organlarining shakllanishi nomzodlarning ham, partiyalarning ham faol ishtirokini ta’minlaydigan va parlamentarizm normalarining sezilarli darajada oshishi sharoitida majoritar-mutanosib tizim doirasida amalga oshiriladi. "E-Saylov" axborot tizimi saylovni texnologik va ochiqlik nuqtai nazaridan butunlay yangi bosqichga olib chiqadi.  Ovoz berish jarayonining o‘zi, raqamlashtirishning maksimal darajasi bilan amalga oshiriladi va mingdan ortiq xalqaro kuzatuvchilar saylov jarayonini kuzatadilar, ularning yarmi nufuzli xalqaro birlashmalar – MDH, SHHT, TDT va boshqalarnidan iborat. Kelgusi saylovlar siyosiy tizim rivojiga va O‘zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy o‘sish sur’atlariga sezilarli ta’sir ko‘rsatishiga shubha yo‘q.

O‘zbekistonning Yekaterinburgdagi bosh konsuli Jahongir Parmanov kelgusi saylovlarda nafaqat Qonunchilik palatasining 150 nafar deputati, balki Qoraqalpog’iston Jo’qorg’i Kengesining 65 nafar deputati, shuningdek, viloyat, Toshkent va 208 ta tuman (shahar) Kengashlari deputatlari saylanishini ta’kidladi. Shunday qilib, saylov jarayonida 30 mingga yaqin nomzod va ularning 90 mingga yaqin ishonchli vakillari, shuningdek, 120 mingdan ortiq saylov komissiyasi a’zolari tashkilotchi va 70 mingdan ortiq mahalliy va xalqaro kuzatuvchilar faol ishtirok etishi kutilmoqda. Saylovlar birinchi marta majoritar-proporsional yoki aralash tizim asosida o‘tkaziladi. Mart oyida O’zbekiston Prezidenti deputatlar bilan uchrashib, siyosiy partiyalarning rolini oshirish uchun aralash saylov tizimiga o‘tishni taklif qildi. 8-may kuni Shavkat Mirziyoyev majoritar-proporsional saylov tizimini joriy etish to‘g‘risida farmon imzoladi. Saylov muvaffaqiyatli o‘tishi uchun bu yerda, Ural federal okrugida, O‘zbekistonning Yekaterinburgdagi Bosh konsulligi negizida ishchi guruh tashkil etildi. Umuman olganda, Ural federal okrugi va O‘zbekiston mintaqalari o‘rtasidagi iqtisodiy va gumanitar aloqalar kundan – kunga kuchayib bormoqda-delegatsiyalar doimiy ravishda almashilmoqda, biznes-forumlar o‘tkazilmoqda, Yekaterinburgda O‘zbekiston savdo uyi ochildi va kelgusi yil uchun o‘zaro tashriflar faol o‘rganilmoqda. O‘zaro hamkorlikning elementlaridan biri bu "davra suhbati"ni o’tkazishdir, bu nafaqat mintaqalararo iqtisodiy hamkorlik, balki ikki mamlakat tahliliy markazlari o‘rtasida ekspertlar muloqotining muhimligini ko‘rsatadi.

Rossiya Federatsiyasi TIV Diplomatik akademiyasining Global tadqiqotlar va xalqaro munosabatlar markazi mudiri Vadim Kozyulinning fikricha, O‘zbekistonning siyosiy tizimi o‘ziga xos uyg‘unlik bilan ajralib turadi. Oliy Majlis Qonunchilik palatasining 150 nafar deputatidan iborat asosiy funksiyalari byudjetni tasdiqlash, qonunlarni ishlab chiqish va qabul qilishdir.  Parlamentning yuqori palatasi-Senat-65 a’zodan iborat hududiy vakillik organi bo‘lib, ulardan to‘qqiztasi Prezident tomonidan eng obro‘li va xizmat ko‘rsatgan fuqarolar orasidan tayinlanadi.

Veto huquqiga ega bo‘lgan va qonunlarni amalga oshirish va tashqi siyosat uchun mas’ul bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining keng doiradagi vakolatlarini ham ta’kidlash lozim. Rossiya siyosatshunoslari siyosiy partiyalarning o‘zgarishlarini, dasturlarini diqqat bilan kuzatib boradilar. Siyosiy makonda beshta partiya faoliyat ko‘rsatmoqda – O‘zbekiston Liberal-demokratik partiyasi, "Milliy tiklanish" demokratik partiyasi, O‘zbekiston xalq demokratik partiyasi, "Adolat" sotsial-demokratik partiyasi, O‘zbekiston ekologik partiyasi va majoritar-proporsional tizimning hozirgi voqeliklarida ularning roli tubdan o‘sib bormoqda. Vadim Kozyulinning fikricha, saylov yakunlari bo‘yicha O‘zbekiston o‘zining joriy tashqi siyosat ko‘rsatkichini saqlab qoladi – 2022-yil sentabr oyida Samarqand qo‘shma deklaratsiyasida qayd etilganidek, Shavkat Mirziyoyev tomonidan Rossiya bilan keng qamrovli strategik sheriklik bo‘yicha tanlangan kursni ko‘zlagan holda MDH va SHHT mintaqaviy xalqaro tashkilotlarida faol ishtirok etadi.

O‘zbekiston Respublikasi Markaziy Osiyo xalqaro instituti bosh ilmiy xodimi Azizxon Nazirov ham shunday fikrda: "hozirda milliy parlament, qonun chiqaruvchi va vakillik organlariga bo‘lib o‘tayotgan saylovlar haqiqatan ham O‘zbekiston siyosiy tizimini shakllantirishga sifat jihatidan yangi yondashuvni namoyish etmoqda", – deya qo‘shimcha qildi ekspert va shu nuqtai nazardan, bu O‘zbekistonning eng yaqin qo‘shnilari, birinchi navbatda Rossiya bilan munosabatlarga bo‘lgan yondashuvlariga to‘g‘ri keladi. O‘zbekiston Markaziy Osiyodagi eng yirik davlat bo‘lib, butun mintaqada barqaror rivojlanish tendentsiyasini o‘rnatishga va o‘zaro hamkorlikning butun tizimini yaratishga harakat qilmoqda va O‘zbekiston qanchalik kuchli bo‘lsa, bu bizning eng yaqin do‘stlarimizga, shu jumladan Rossiyaga ham shunchalik foydali bo‘ladi".

“Anyway Law” xalqaro konsalting kompaniyasining Rossiya ofisining rahbari, Rossiya Federatsiyasining xususiy huquq magistri Andrey Sapegin saylov qonunchiligi sohasida O‘zbekiston ilg‘or mamlakat ekanligini ta’kidladi-saylovni tartibga solishning barchasi bitta qonunda aks ettirilgan. Hech shubha yo‘qki, Rossiya asta-sekin bunday kodifikatsiyaga keladi. Qonunchilik va vakillik hokimiyatini shakllantirishning majoritar-mutanosib tizimi, ayollar uchun alohida kvotalar singari, jamiyatni demokratlashtirish darajasining oshishiga olib keladi. Shuningdek, muhim jihat sifatida shuni ta’kidlash mumkinki, saylov natijalari oddiy ko‘pchilik ovoz bilan belgilanadi, bu esa saylovning takroriy turlarini o‘tkazish zaruratini yo’q qiladi.

Uchrashuv natijalarini sarhisob qilar ekan, davra suhbati moderatori, Yevropa-Osiyo tadqiqotlari markazi direktori Andrey Rusakov barcha ishtirokchilarga bildirilgan fikrlari uchun minnatdorchilik bildirdi va O‘zbekiston va Rossiya o‘rtasidagi ekspert muloqoti muhimligini ta’kidladi. Shunday qilib, ikki prezident – Shavkat Mirziyoyev va Vladimir Putin tomonidan e’lon qilingan ikki mamlakat o‘rtasidagi strategik sheriklik kursi nafaqat iqtisodiy hamkorlik formatida, balki o’zaro manfaatli masalalarning keng doirasini muhokama qilmoqda. Ikkala mamlakat ham ShHT va MDH kabi muhim integratsiya birlashmalari faoliyatida faol ishtirok etishi, o‘zaro pozitsiyalarni muvofiqlashtirish bo‘yicha muntazam ravishda "soatlarni tekshirish" muhim ahamiyatga ega. O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan siyosiy islohotlar siyosiy partiyalarning rolini sezilarli darajada oshirmoqda, bu esa mamlakatni strategik rivojlantirish masalalarida turli yondashuvlar raqobati darajasini oshirishga xizmat qiladi. Hech shubha yo‘qki, bu oxir-oqibat O‘zbekistonning Markaziy Osiyo taraqqiyotining lokomotivi sifatidagi rolini kuchaytirishga va Rossiya va O‘zbekistonning strategik sherikligini mustahkamlashga xizmat qiladi.